โรคตาแห้ง (Dry eye) ปัญหากวนใจ ดูแลอย่างไรไม่ให้ลุกลาม

 

 

     โรคตาแห้ง (Dry eye) นับเป็นโรคของผิวหน้าดวงตาที่พบบ่อยเป็นลำดับต้น ๆ ของปัญหาสุขภาพดวงตา โดยเกิดได้จากหลายปัจจัยร่วมกัน ลักษณะสำคัญของโรคตาแห้งคือการเสียสมดุลของน้ำตา ได้แก่ การสร้างน้ำตาลดลง การระเหยของน้ำตาที่มากผิดปกติ และอาการทางตา เช่น อาการเคืองตา ไม่สบายตา การมองเห็นที่ผิดแปลกไป

 

ชนิดของโรคตาแห้ง 

จักษุแพทย์จำแนกโรคออกเป็น 2 ชนิดตามสาเหตุ

 

1.  การสร้างน้ำตาลดลง

กลุ่มโรคที่ส่งผลให้สร้างน้ำตาได้น้อยลง ได้แก่

 

• กลุ่มโรคโชเกรน (Sjogren syndrome dry eye)
• โรคตาแห้งในผู้สูงอายุ
• ต่อมน้ำตาถูกทำลายจากสาเหตุต่าง ๆ
• ต่อมน้ำตาอักเสบเรื้อรัง
• เยื่อบุตาอักเสบแบบมีพังผืด เช่น กลุ่มอาการสตีเวน-จอห์นสัน โรค Toxic epidermal necrolysis ริดสีดวงตา สารเคมีเข้าตา
• ความผิดปกติของระบบประสาทส่งผลต่อการกระตุ้นการสร้างน้ำตาลดลง ซึ่งหนึ่งในสาเหตุนี้ที่สำคัญคือ "การใส่คอนแทคเลนส์"

 

 

---

แพทย์จะรักษาตามอาการของผู้ป่วย การฉายรังสีบริเวณใบหน้าและลำคอเป็นวิธีหนึ่งที่ใช้รักษา

 

 

 

2.  การระเหยของน้ำตามากผิดปกติ

สิ่งที่ทำให้น้ำตาระเหยมากผิดปรกติ ได้แก่

 

• ความผิดปกติของเปลือกตา โดยเฉพาะอย่างยิ่งต่อมไขมันเปลือกตา (Meibomian gland) 
• โรคตาแห้งที่สัมพันธ์กับโรคของผิวหน้าลูกตา เช่น โรคภูมิแพ้ที่ตา การหยอดยาหยอดตาที่มีสารกันเสียผสมเป็นระยะเวลานานและปริมาณมากเกินคำแนะนำ การขาดวิตามินเอ
• ความไม่เสถียรของน้ำตา พบมากขึ้นในปัจจุบันจากพฤติกรรมการใช้เครื่องมือดิจิตอลเป็นเวลานานอยู่บ่อยครั้ง และการทำงานในออฟฟิศ ล้วนก่อเกิดโรคตาแห้งได้เหมือนกัน

 

 

 

 

 

 

ปัจจัยเสี่ยงของโรคตาแห้ง

จากชนิดของโรคตาแห้ง สรุปคร่าวได้ดังนี้

 

• ปัจจัยที่ไม่สามารถเปลี่ยนแปลงได้ อายุ โรคภูมิต้านทานต่อตัวเอง (autoimmune disease) ต่อมมันโบเมียนทำงานผิดปกติ
• ปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงได้ การใช้สายตามองเครื่องมือดิจิตอล การใส่คอนแทคเลนส์ มลพิษทางอากาศ ความชื้นในอากาศต่ำโดยเฉพาะการทำงานในอาคาร (sick building syndrome) การทานยาต่าง ๆ เช่น ยาแก้ภูมิแพ้กลุ่มต้านฮิสตามีน ยารักษาโรคซึมเศร้า ยาคลายเครียด และ isotretinoin การได้รับโบทูลินั่มท๊อกซินบริเวณใบหน้า

 

อาการของโรคตาแห้ง

• การมองเห็นแย่ลง
• ไม่สบายตา ระคายเคืองตา คล้ายมีสิ่งแปลกปลอมในตา แสบตา กระพริบตาบ่อย เยื่อบุตาขาวแดง
• น้ำตาไหล อาจมีอาการมากขึ้นเมื่อสัมผัสแสงแดดหรือลม
• คุณภาพการนอนลดลง
• ปวดกระบอกตา หรือปวดศีรษะ
• เปลือกตากระตุก 

 

ภาวะแทรกซ้อนจากโรคตาแห้ง

     ผลกระทบที่สำคัญคือ กระจกตาถลอก ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรงอื่นตามมาได้ เช่น การติดเชื้อที่กระจกตา แผลเป็นที่กระจกตา เนื้อเยื่อกระจกตาเปื่อย กระจกตาทะลุ เป็นต้น

 

 

 

 

การรักษาโรคตาแห้ง 

การรักษาโรคตาแห้งมีจุดประสงค์หลักคือแก้ปัญหาปริมาณน้ำตาที่ลดลง ลดการอักเสบและลดความผิดปรกติของเปลือกตา

 

• การใช้น้ำตาเทียม (Artificial tear) - รูปแบบต่างๆ เช่น ของเหลว และเจล เป็นต้น
• การอุดรูท่อน้ำตา (Punctual plug)
• การใช้ยาหยอดตาประเภทอื่น ๆ กรณีมีการอักเสบของผิวหน้าดวงตา เช่น ยาสเตียรอยด์ ยากระตุ้นการสร้างน้ำตา ยาแก้อักเสบที่ไม่ใช่สเตียรอยด์ ซึ่งยาเหล่านี้ควรใช้ตามคำแนะนำของแพทย์อย่างเคร่งครัด
• การประคบอุ่นที่เปลือกตา และทำความสะอาดเปลือกตา กรณีที่มีการทำงานของต่อมไขมันเปลือกตาผิดปกติ
• ปรับเปลี่ยนสิ่งแวดล้อมที่เป็นปัจจัยเสี่ยง
• Dietary supplement - กรดไขมันชนิด omega-3 และ omega-6, วิตามิน A

 

ชนิดของน้ำตาเทียม

• น้ำตาเทียมที่มีสารกันเสีย - เหมาะสำหรับผู้ที่มีอาการเล็กน้อยและมีความรุนแรงของโรคเบื้องต้น ควรหยอดน้ำตาเทียม 3-4 ครั้ง/วัน หรือ กรณีใช้หยอดตาเพื่อลดอาการภูมิแพ้ขึ้นตา ช่วยชะล้างสารก่อภูมิแพ้ในตา
• น้ำตาเทียมชนิดปราศจากสารกันเสีย - เหมาะสำหรับผู้ที่มีความรุนแรงของโรคมาก จำเป็นต้องใช้น้ำตาเทียมมากกว่า 4 ครั้ง/วัน หรือต้องใช้ยาหยอดตาที่มีสารกันเสียอย่างอื่นร่วมกับน้ำตาเทียม รวมกันมากกว่า 4 ครั้ง เพื่อลดความเสี่ยงที่จะได้รับผลข้างเคียงจากสารกันเสีย

 

 

 

 

อ้างอิงจาก

• เกวลิน เลขานนท์. (2561). โรคตาแห้ง. กรุงเทพฯ: โครงการตำรารามาธิบดี คณะแพทย์ศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี มหาวิทยาลัยมหิดล, 2561.
• Craig JP, Nichols KK, Akpek EK, Caffery B, Dua HS, Joo CK, et al. TFOS DEW II Definition and Classification Report. Ocul Surf 2017;15:276-83

 

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
 แผนกจักษุ ชั้น 1
Email: information@ram2-hosp.com
Line Official: @ram2
โทร: 02-032-3888

 

---

บทความโดย

 

พญ.มัณฑนา ศุภวงศ์วรรธนะ
แพทย์เฉพาะทางด้านจักษุวิทยา
โรงพยาบาลรามคำแหง 2

 

 

 

---