ป้องกันคีลอยด์ไม่ให้กลับมาด้วยการฉายรังสีหลังการผ่าตัด

 

 

 

     แผลคีลอยด์ (Keloid) คือแผลเป็นชนิดหนึ่งที่เกิดจากการที่ร่างกายสร้างคอลลาเจนมากเกินไปในขณะซ่อมแซมบาดแผล ส่งผลให้แผลนูน แข็ง และขยายออกนอกขอบเขตของแผลเดิม มักทำให้รู้สึกคัน หรือเจ็บและทำให้รู้สึกขาดมั่นใจ แม้ผ่าตัดออกไปแล้ว แผลคีลอยด์ก็ยังมีโอกาสกลับมาเป็นซ้ำได้สูง

การฉายรังสีช่วยลดโอกาสเป็นแผลคีลอยด์ซ้ำได้อย่างไร?

     การฉายรังสี (Radiation therapy) เป็นหนึ่งในวิธีการรักษาเสริมที่นิยมใช้เพื่อลดโอกาสการกลับมาเป็นซ้ำของแผลคีลอยด์หลังการผ่าตัด โดยจะใช้รังสีฉายไปยังบริเวณแผลที่ทำการผ่าตัดออกไป เพื่อยับยั้งการทำงานของเซลล์ไฟโบรบลาสต์ (fibroblasts) ซึ่งเป็นเซลล์ที่สร้างคอลลาเจน ทำให้การสร้างเนื้อเยื่อคอลลาเจนใหม่ลดลง และลดการเกิดแผลเป็นนูนซ้ำในบริเวณเดิม

กลไกการทำงานการฉายรังสีสำหรับรักษาแผลคีลอยด์

     รังสีจะทำให้เซลล์ไฟโบรบลาสต์ที่เหลืออยู่หลังการผ่าตัดแบ่งตัวช้าลงหรือตายไป เพื่อควบคุมไม่ให้เกิดการสร้างคอลลาเจนมากเกินไปจนเกิดเป็นคีลอยด์ขึ้นมาอีก การฉายรังสีจะมุ่งเน้นไปที่ชั้นผิวหนังส่วนบนในบริเวณแผลเป็นเท่านั้น โดยแพทย์จะกำหนดปริมาณและจำนวนครั้งที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย

 

 

 

 

ประสิทธิภาพของการฉายรังสีสำหรับรักษาแผลคีลอยด์

     การฉายรังสีหลังการผ่าตัดแสดงให้เห็นว่าช่วยลดอัตราการกลับมาเป็นซ้ำของแผลคีลอยด์ได้อย่างมีนัยสำคัญ อย่างไรก็ตาม ผลลัพธ์อาจแตกต่างกันไปขึ้นอยู่กับปัจจัยหลายอย่าง เช่น ตำแหน่งและลักษณะของคีลอยด์เดิม รวมถึงเทคนิคการรักษา

 

คำแนะนำสำหรับผู้ที่ได้รับการฉายรังสีรักษาคีลอยด์

     เพื่อผลการรักษาที่ดีที่สุดและลดโอกาสเกิดผลข้างเคียง ผู้ป่วยควรปฏิบัติตามคำแนะนำของบุคลากรทางการแพทย์ผู้เกี่ยวข้อง ดังนี้:

 

1.  การดูแลเส้นบอกตำแหน่งบนผิวหนัง

     แพทย์จะให้คำแนะนำเกี่ยวกับการฉายรังสี จำนวนครั้ง ระยะเวลา และปริมาณรังสีที่เหมาะสมกับผู้ป่วยแต่ละราย โดยการฉายรังสีจะมีการวางตำแหน่งขอบเขตการฉายรังสีบนผิวหนังของผู้ป่วยและขีดเส้นระบุตำแหน่งของการฉายรังสี ให้ผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำในการดูแลเส้นจากนักเทคนิครังสี หากเส้นลบเลือน ผู้ป่วยไม่ต้องขีดเติมหรือแก้ไขเอง

 

2.  หลีกเลี่ยงสิ่งที่ก่อระคายเคืองบริเวณแผลผ่าตัดที่ฉายรังสี

     งดการเกา ขัดถู หรือสัมผัสบริเวณที่ฉายรังสีโดยไม่จำเป็น รวมถึงการออกกำลังกายที่อาจทำให้ผิวหนังบริเวณแผลมีการเสียดสี เพราะอาจทำให้เกิดการอักเสบของผิวหนังเพิ่มมากขึ้น 

 

3.  สวมเสื้อผ้าที่ระบายอากาศได้ดี

     เลือกเสื้อผ้าที่หลวมสบาย ทำจากผ้าที่ระบายอากาศได้ดี เพื่อลดการเสียดสีและการระคายเคืองบริเวณแผล

 

4.  หลีกเลี่ยงแสงแดดจัด

     บริเวณที่ได้รับการฉายรังสีมีความไวต่อแสงแดดมากขึ้น แสงแดดสามารถทำให้แผลคีลอยด์มีสีเข้มขึ้นและชะลอการหายของแผล หากจำเป็นต้องออกแดด ควรทาครีมกันแดดที่มีค่า SPF สูง และสวมเสื้อผ้าที่สามารถปกป้องผิวบริเวณนั้นได้

 

5.  หลีกเลี่ยงการสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์

     การสูบบุหรี่และดื่มแอลกอฮอล์อาจส่งผลเสียต่อการไหลเวียนโลหิตและกระบวนการซ่อมแซมเนื้อเยื่อของร่างกาย ทำให้การหายของแผลช้าลง

 

6.  ผลข้างเคียงที่อาจเกิดขึ้น

     แม้ว่าการฉายรังสีเพื่อรักษาคีลอยด์จะใช้รังสีในปริมาณต่ำและเฉพาะจุด แต่ก็อาจมีผลข้างเคียงเล็กน้อย เช่น ผิวหนังบริเวณที่ฉายรังสีอาจคล้ำขึ้นหรือจางลง และอาจมีอาการคันบริเวณแผลได้บ้าง ในบางกรณีที่พบไม่บ่อย มีความเป็นไปได้เล็กน้อยที่รังสีอาจเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดมะเร็งผิวหนังในระยะยาว แต่โอกาสนี้ถือว่าน้อยมาก 

 

7.  การดูแลแผลเพิ่มเติม

     แผลเย็บภายหลังการผ่าตัด อาจใช้วัสดุปิดแผลที่แตกต่างกัน ให้ผู้ป่วยปฏิบัติตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อรักษาความสะอาดของแผล หากมีอาการผิดปกติใด ๆ เช่น แดง บวม ปวด หรือมีของเหลวไหลออกมา ควรปรึกษาแพทย์ทันที 

 

ข้อสรุปของการฉายรังสีสำหรับรักษาแผลคีลอยด์

• การฉายรังสีตามหลังการผ่าตัดเป็นทางเลือกหนึ่งของแนวทางการรักษาแผลคีลอยด์ ที่มีประสิทธิภาพในการป้องกันการกลับมาเป็นซ้ำได้ สามารถใช้ร่วมกับวิธีการรักษาอื่นๆ หรือใช้ภายหลังการรักษาวิธีอื่นแล้วให้ผลยังการรักษาไม่เพียงพอ 
• การรักษาแผลคีลอยด์แต่ละตำแหน่งมีความแตกต่างกัน ควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อประเมินสภาพแผล และวางแผนการรักษาที่เหมาะสมกับแต่ละบุคคล เพื่อให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุด

 

ศูนย์รังสีรักษา 4 มิติพร้อมดูแลคุณ

     เราให้การดูแลผู้ป่วยด้วยทีมแพทย์อายุรกรรมโรคมะเร็ง แพทย์เฉพาะทางรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา พยาบาลเฉพาะทางด้านมะเร็ง นักฟิสิกส์การแพทย์ และนักรังสีการแพทย์ที่มีประสบการณ์ ด้วยเทคโนโลยีฉายแสงที่ครอบคลุมและแม่นยำแบบ 3D, IMRT, VMAT และ Stereotactic radiotherapy พร้อมทั้งดูแลติดตามอาการของผู้ป่วยอย่างต่อเนื่อง

 

 

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
 ศูนย์รังสีรักษา 4 มิติ
Email: information@ram2-hosp.com
Line Official: @ram2
โทร: 02-032-3888

 

 

---

บทความโดย

 

นพ.ณัฏฐกร ธนมิตรสมบูรณ์
แพทย์ด้านรังสีรักษาและมะเร็งวิทยา
โรงพยาบาลรามคำแหง 2

 

 

 

---

 

 

 

---