หน้าแรกมีเดียบทความสุขภาพซีสต์รังไข่ (Ovarian Cyst) ปัญหากวนใจของคุณผู้หญิง

ซีสต์รังไข่ (Ovarian Cyst) ปัญหากวนใจของคุณผู้หญิง

November 11 / 2025

ซีสต์รังไข่

ซีสต์รังไข่ (Ovarian Cyst) คือ ถุงน้ำหรือถุงที่มีสารอื่นบรรจุอยู่ ที่เกิดขึ้นบนหรือภายในรังไข่ของผู้หญิง พบได้บ่อยในผู้หญิงวัยเจริญพันธุ์ คือ ช่วงอายุ 15-49 ปี และส่วนใหญ่ (กว่า 90%) ไม่ใช่เนื้อร้ายหรือมะเร็ง และมักไม่ก่อให้เกิดอาการใด ๆ

ประเภทของซีสต์รังไข่

1. ซีสต์ที่เกิดจากการทำงานของฮอร์โมน (Functional Cysts)

เป็นซีสต์ที่พบได้บ่อยที่สุด เกิดจากการทำงานตามปกติของรังไข่ในรอบเดือน ซีสต์กลุ่มนี้ มักจะหายไปได้เอง ภายใน 1-3 เดือน และไม่ใช่มะเร็ง ซีสต์กลุ่มนี้แบ่งเป็น 2 ประเภท ได้แก่

Follicular Cyst (ซีสต์ถุงไข่) คือ ถุงไข่ (Follicle) ที่เจริญเติบโตตามปกติเพื่อเตรียมตกไข่ แต่สุดท้ายไม่เกิดการตกไข่ สามารถหายไปได้เอง 1-3 เดือน
Corpus Luteum Cyst (ซีสต์คอร์ปัสลูเทียม) เกิดขึ้นหลังการตกไข่เมื่อถุงไข่ที่ปล่อยไข่ไปแล้ว โดยถุงไข่ที่ตกไข่ไปแล้วจะกลายสภาพเป็นเนื้อเยื่อที่เรียกว่า “คอร์ปัส ลูเทียม” ซึ่งมีหน้าที่สร้างฮอร์โมนเพื่อรอรับการตั้งครรภ์ แต่ในบางครั้ง อาจมีของเหลวหรือเลือดไปคั่งอยู่ภายในจนกลายเป็นซีสต์ ซึ่งโดยปกติ ซีสต์ชนิดนี้จะฝ่อและสลายไปเองเมื่อร่างกายไม่เกิดการตั้งครรภ์ และนำไปสู่การมีประจำเดือนในที่สุด

2. ซีสต์ที่เกิดจากพยาธิสภาพ (Pathological Cysts)

ซีสต์ชนิดนี้เกิดจากความผิดปกติของเซลล์รังไข่ ซีสต์กลุ่มนี้ จะไม่หายไปเอง และมักจำเป็นต้องได้รับการรักษา เช่น การใช้ยา หรือการผ่าตัด และต้องเฝ้าติดตามอย่างใกล้ชิด ซีสต์กลุ่มนี้แบ่งได้เป็น 4 ประเภท ได้แก่

ช็อกโกแลตซีสต์ (Endometrioma) เกิดจากภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ (Endometriosis) เยื่อบุโพรงมดลูกที่ปกติจะหลุดออกมาเป็นประจำเดือน ไปเติบโตผิดตำแหน่งที่รังไข่ เยื่อบุโพรงมดลูกที่รังไข่ยังคงทำหน้าที่เหมือนเดิม คือ หลุดลอกตามรอบประจำเดือนแต่เนื่องจากอยู่ในรังไข่ ไม่มีทางออก จึงสะสมตัวกลายเป็นซีสต์ ภายในบรรจุเลือดเก่าๆ ที่สะสมมานานมีสีคล้ำ คล้ายช็อกโกแลต จึงเรียกว่า "ช็อกโกแลตซีสต์"
เดอร์มอยด์ซีสต์ (Dermoid Cyst หรือ Teratoma) เกิดจากเซลล์ที่ควรจะเป็นผิวหนัง ผม ขน ไขมัน กระดูก และเนื้อเยื่ออื่น ๆ ปะปนกัน ไปเจริญที่รังไข่เกิดเป็นซีสต์ สามารถโตขึ้นได้เรื่อย ๆ ทำให้เกิดความเจ็บปวดได้
ซีสตาดีโนมา (Cystadenoma) เป็นเนื้องอกของรังไข่ที่ไม่ใช่มะเร็ง ที่สร้างของเหลวภายใน อาจมีขนาดใหญ่มากได้ มีทั้งแบบถุงน้ำใส (Serous) และถุงน้ำเมือก (Mucinous)
มะเร็งรังไข่ (Ovarian Cancer) เป็นซีสต์ชนิดที่ พบได้น้อย แต่ถือเป็นชนิดที่ อันตรายที่สุด โดยมักตรวจพบในสตรีวัยใกล้หมดประจำเดือนและวัยหมดประจำเดือน

อาการของซีสต์รังไข่

ส่วนใหญ่มักไม่มีอาการ แต่ถ้าซีสต์มีขนาดใหญ่ หรือเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น ซีสต์รังไข่บิดขั้ว หรือซีสต์รังไข่แตก อาจมีอาการ

ปวดหน่วง ๆ หรือ ถ่วง ๆ ที่ท้องน้อย
ท้องอืด ท้องเฟ้อ รู้สึกแน่นท้อง
ปวดขณะมีเพศสัมพันธ์
ปัสสาวะบ่อยขึ้น ถ้าซีสต์ใหญ่จนไปเบียดกระเพาะปัสสาวะ
ประจำเดือนมาผิดปกติ (พบได้บ้าง แต่ไม่ใช่อาการหลัก)

อาการฉุกเฉินของซีสต์รังไข่ (ควรรีบพบแพทย์)

ปวดท้องน้อยรุนแรงเฉียบพลัน (อาจร่วมกับคลื่นไส้ อาเจียน เป็นไข้) ซึ่งอาจเกิดจาก

ซีสต์บิดขั้ว (Ovarian Torsion) ขั้วรังไข่บิด ทำให้เลือดไปเลี้ยงรังไข่ไม่ได้ ต้องผ่าตัดฉุกเฉิน
ซีสต์แตก (Ruptured Cyst) ของเหลวในซีสต์แตกออกมาในช่องท้อง

การวินิจฉัยซีสต์รังไข่

การซักประวัติและตรวจภายใน แพทย์อาจคลำพบก้อนที่หน้าท้อง
อัลตราซาวด์ (Ultrasound) เป็นเครื่องมือที่ สำคัญที่สุด ในการวินิจฉัย ช่วยบอกขนาด, ตำแหน่ง, และลักษณะของซีสต์ (เป็นถุงน้ำใส, มีก้อนเนื้อ, หรือเป็นเลือด) ซึ่งช่วยในการแยกประเภทของซีสต์ได้
การตรวจเลือด (Blood Tests) แพทย์อาจส่งตรวจ สารบ่งชี้มะเร็ง CA-125 เพื่อใช้ประกอบการวินิจฉัย แต่ค่าสารบ่งชี้มะเร็งนี้ ไม่เหมาะสำหรับการตรวจคัดกรองซีสต์หรือมะเร็งรังไข่ เนื่องจากค่า CA-125 สามารถสูงขึ้นได้ในภาวะปกติหลายอย่าง เช่น การมีประจำเดือน ดังนั้น การตรวจนี้จึงมักใช้ในกรณีที่เฉพาะเจาะจง เช่น ในสตรีวัยหมดประจำเดือนที่พบซีสต์ หรือเมื่อลักษณะซีสต์จากอัลตราซาวด์ที่ดูน่าสงสัย

แนวทางการรักษาซีสต์รังไข่

แนวทางรักษานั้นจะขึ้นอยู่กับ อายุของผู้ป่วย, ขนาดของซีสต์, ลักษณะของซีสต์ (จากอัลตราซาวนด์), และอาการ

การเฝ้าสังเกตและติดตาม (Watchful Waiting) ใช้สำหรับซีสต์ฮอร์โมน (Functional Cyst และ Corpus Luteum Cyst), ขนาดไม่ใหญ่มาก, และผู้ป่วยไม่มีอาการ แพทย์มักนัดอัลตราซาวด์ซ้ำในอีก 1-3 เดือน เพื่อดูซีสต์ยุบไปเองหรือไม่
การใช้ยา (Medical Treatment) เช่น การให้ยาคุมกำเนิด หรือยาฮอร์โมนที่ใช้รักษาซีสต์โดยเฉพาะ
การผ่าตัด (Surgical Treatment) ข้อบ่งชี้แนวทางการักษาด้วยวิธีการผ่าตัด คือ ซีสต์ที่มีขนาดใหญ่มาก (เช่น มากกว่า 5-10 ซม.), ซีสต์ที่โตเร็ว, ซีสต์ที่ก่อให้เกิดอาการปวดมาก, ซีสต์ที่มีลักษณะสงสัยเนื้อร้าย หรือเกิดภาวะแทรกซ้อน (ซีสต์บิดขั้ว หรือ ซีสต์แตก) โดยการผ่าตัดรักษาซีสต์รังไข่มีด้วยกัน 2 แบบ ได้แก่
- การผ่าตัดส่องกล้อง (Laparoscopy): เป็นวิธีมาตรฐานในปัจจุบัน แผลเล็ก เจ็บน้อย ฟื้นตัวเร็ว
- การผ่าตัดเปิดหน้าท้อง (Laparotomy): ใช้ในกรณีที่ซีสต์มีขนาดใหญ่มาก หรือสงสัยมะเร็งระยะลุกลาม

ซีสต์รังไข่ส่วนใหญ่ไม่เป็นอันตรายและหายได้เอง การตรวจสุขภาพภายในและอัลตราซาวด์เป็นประจำปีเป็นวิธีที่ดีที่สุดในการตรวจพบและติดตามซีสต์ เพื่อให้สามารถวางแผนการรักษาได้อย่างเหมาะสมก่อนที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อน

สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
แผนกสูติ-นรีเวช ชั้น 1
Email: information@ram2-hosp.com
Line Official: @ram2
โทร: 02-032-3888